In het KB van 29 mei 2002 werd de bepaling opgenomen dat het verboden is te fabriceren en in de handel te brengen: Tabaksproducten, waarvan op de verpakking de volgende vermeldingen worden aangebracht: teksten, namen, merknamen en figuratieve teksten, die de suggestie wekken dat een bepaald tabaksproduct minder schadelijk is dan andere, inzonderheid:
“ultra light”;
“light”;
“low”;
“ultra légère/léger”;
“super légère/léger”;
“légère/léger”;
“ultra licht”;
“super licht”;
“licht”;
“medium”;
“mild”;
“doux”;
“zacht”;
“demi-fort”;
“halfzwaar”.
Reactie van de industrie
Japan Tobacco heeft in september 2002 aangekondigd om verzet bij de Raad van State aan te tekenen tegen het verbod van de term “Mild” op de verpakking van sigaretten. Japan Tobacco is ondermeer de producent van het merk Mild Seven dat vooral erg populair is in Japan.
Eerder hadden twee tabaksfirma's British American Tobacco en Imperial Tobacco op Europees vlak een rechtsgeding ingespannen bij het Europees Hof van Justitie om de vernietiging van de Richtlijn te vragen.
Voorlopig hebben ze hun slag nog niet thuis gehaald, aangezien op 10 september 2002 de Advocaat-Generaal van het Hof een advies heeft geformuleerd die de rechtsgrond van de Richtlijn heeft goedgekeurd en geen bezwaren had tegen het verbod van de termen “light” en “mild”. Volgens de Advocaat-Generaal Geelhoed is het doorslaggevend dat het gaat om een verbod op een beperkt aantal gangbare benamingen die verwarring kunnen wekken bij de consument meer bepaald over van de schadelijkheid van het product. Volgens de Advocaat-Generaal speelt daarbij een rol dat ernstig mag worden betwijfeld of de overgang van consumenten naar sigaretten met een lager teergehalte gezondheidswinst oplevert. Het Hof van Justitie zal binnen enkele maanden een definitief oordeel vellen, maar in de meeste gevallen volgt het Hof in grote lijnen het advies van de Advocaat-Generaal.
Compensatiegedrag
De beperkte voordelen voor de gezondheid, die men vroeger aan sigaretten met een lager teer- en nicotinegehalte meende te mogen toeschrijven, bestaan mogelijk niet. Iemands rookgedrag wordt voor het grootste deel bepaald door de behoefte aan nicotine die de betrokken persoon voelt. De verslavende eigenschappen van nicotine maken dat machinale metingen van de teer- en nicotineopname niet weergeven wat een roker werkelijk binnenkrijgt.
Rokers passen hun manier van roken aan om zichzelf een bevredigende dosis nicotine te verschaffen. Dit proces staat bekend als “compensatie” of compenserend gedrag. Het gevolg is dat mensen die nicotinearme sigaretten roken niet noodzakelijk minder nicotine zullen opnemen dan rokers van nicotinerijke sigaretten. Erger nog, als gevolg van het compensatiegedrag krijgt de roker ook meer hoeveelheden binnen van de andere schadelijke bestanddelen (zoals teer), dan wat aangegeven is op de sigarettenverpakking.
De andere reden waarom er een zo groot verschil is tussen de machinaal gemeten teer- en nicotinewaarden en de werkelijke opname door rokers is dat moderne sigaretten specifiek ontworpen zijn om de verschillen tussen soorten en merken duidelijker te doen uitkomen.
Vanaf de jaren '70 hebben sigarettenfabrikanten de filters met ventilatiegaatjes ingevoerd, die de rook vermengen met gewone lucht en lagere waarden voor de teer en de nicotine opleveren bij machinale metingen. In feite zijn de gaatjes zo geplaatst dat de machines ze nooit blokkeren, maar dat de consumenten ze - zelfs onopzettelijk - wel kunnen blokkeren. Het effect van de filter is aanzienlijk: als de gaatjes geblokkeerd worden bij machinale metingen, bijvoorbeeld, kan de teeropname met een factor 12 toenemen. Het ontwerp van de sigaretten maakt de kloof tussen de machinaal gemeten waarden en de werkelijke opname van teer en nicotine groter en zorgt er dus voor dat de machinewaarden minder zinvol zijn voor de consumenten.
In 2001 heeft het National Cancer Institute (NCI) in de VSA een uitvoerig rapport opgesteld over de gezondheidsrisico's van teer- en nicotinearme sigaretten. Volgens dit rapport heeft het wijd verbruik van de teer- en nicotinearme sigaretten in de VSA de stijging van longkanker bij oudere rokers niet voorkomen en geven de methodes voor het meten van het gehalte aan teer en nicotine de rokers geen zinvolle informatie over de hoeveelheid teer en nicotine die ze ontvangen van de sigaret.
Documenten van de tabaksindustrie wijzen erop dat de reclame van “teer- en nicotinearme” en “light” sigaretten bedoeld was om hun klanten gerust te stellen en gezondheidsbewuste rokers ervan te weerhouden met roken te stoppen. De stijgende vraag van de consument naar sigaretten met een lager gehalte is waarschijnlijk toe te schrijven aan het geloof van de consument dat een lager gehalte minder gevaarlijk is. De indruk kan gedeeltelijk het resultaat zijn van reclame voor sigaretten die impliceert dat merken met een laag teergehalte minder gevaarlijk of veilig zijn.
Onderzoeksbevindingen uit het buitenland wijzen erop dat deze politiek van de industrie succesvol is en dat misvattingen van rokers over light en ultra-light sigaretten bijzonder groot is. Onderzoek uitgevoerd in diverse landen over de hele wereld heeft uitgewezen dat termen als “light” en “mild” de consumenten kunnen misleiden door ze aan te raden sigaretten te kiezen op grond van de schadelijke bestanddelen en door de gezondheidsrisico's van dergelijke producten te “verbloemen”.
Het succes van light sigaretten in de Europese Unie is groot, vooral bij vrouwen van middelbare leeftijd:
60% van de vrouwelijke rokers van sigaretten van 45 tot 64 jaar oud rookte “light” sigaretten in 1995.
In zeven EU landen rookte in 1995 meer dan de helft van alle vrouwelijke rokers van sigaretten light sigaretten (Zweden, Oostenrijk, Italië, Denemarken, Ierland, Finland en Frankrijk).
In Zweden rookten drie op vier rokers vrouwelijke rokers light sigaretten.
OIVO-onderzoek
Uit nieuw onderzoek van het OIVO, uitgevoerd door TNS Dimarso, in opdracht van het Federale Ministerie van Volksgezondheid, tussen 14 november en 26 december 2001 bij 1.982 personen (van 15 jaar en ouder), wordt tevens vastgesteld dat vrouwen meer lichte tabaksproducten (zowel roltabak als sigaretten) roken dan mannen, maar ook dat er geen significante verschillen werden vastgesteld in het roken van lichte tabaksproducten in de periode 1998 en 2001.
Uit de resultaten van het onderzoek in 2001 blijkt verder dat het roken van lichte sigaretten wordt ingegeven door zowel overwegingen van smaak (smaak wordt door 41% van de ondervraagden vermeld en andere redenen door 8%) als door gezondheidsoverwegingen (vanwege de gezondheid wordt door 35% gemeld en als voorbereiding om te stoppen met roken door 16%).
Op de open vraag “Welk is volgens u het meest schadelijk bestanddeel van tabaksproducten?” antwoorden:
50% van de ondervraagde rokers nicotine;
44% teer;
3% ofwel ammoniak, ofwel koolmonoxide, ofwel benzeen ofwel arsenicum ofwel een ander bestanddeel;
3% geeft geen antwoord.
Het feit dat nicotine bovenaan op de lijst staat is enigszins verwonderlijk, omdat nicotine als dusdanig niet zo schadelijk is, maar wel verantwoordelijk is voor het afhankelijkheids- en verslavingsaspect van het roken. Vooral de producenten van de rookstopgeneesmiddelen op basis van nicotine kunnen zich ongerust maken over deze resultaten. De kennis van de verschillende schadelijke bestanddelen in de sigaret is beperkt. Het is duidelijk dat rokers vooral nicotine en teer als de schadelijke bestanddelen in de tabaksproducten erkennen. Als de fabrikanten erin slagen om de rokers te overtuigen dat de nieuwe generatie sigaretten minder teer en nicotine bevatten, dan kan de opinie bevestigd worden dat de “lichte” sigaretten minder schadelijk zouden zijn.
Op de vraag: “Bevatten volgens u de lichte, super of ultra lichte sigaretten en lichte roltabak minder, evenveel of meer teer dan de gewone sigaretten of roltabak?” antwoorden:
51% van de ondervraagde rokers minder;
44% evenveel;
3% meer;
2% weet niet.
Wat inhoudt dat ongeveer de helft van de rokers ervan overtuigd is dat de lichte sigaretten ook minder teer bevatten. Twee derde van de ondervraagde rokers denkt dat de lichte tabaksproducten even schadelijk zijn, één vierde minder schadelijk en één op tien meer schadelijk.
Vooral rokers van de lichte sigaretten denken dat ze minder schadelijk zijn:
34% van de lichte sigarettenrokers tegenover 20% van de rokers van de gewone sigaretten denken dat ze minder schadelijk zijn.
62% van de ondervraagde rokers geven aan de betekenis van licht een betekenis van minder schadelijke ingrediënten zoals minder teer, minder nicotine of minder teer en nicotine.
Voor 22% van de ondervraagden betekent de term “licht” zachter ofwel een andere smaak.
De betekenis licht heeft zonder twijfel een gezondheidsconnotatie. Bij de rokers van lichte sigaretten is dit zelfs nog meer uitgesproken:
74% van de ondervraagde lichte sigarettenrokers geven aan de betekenis van licht een betekenis van minder schadelijke ingrediënten zoals minder teer, minder nicotine of minder teer en nicotine.
20% van de ondervraagde rokers geven aan de betekenis van mild een betekenis van minder schadelijke ingrediënten zoals minder teer, minder nicotine of minder teer en nicotine.
Voor 49% van de ondervraagden betekent de term “mild” zachter of een andere smaak;
Voor 5% minder irriterend voor de keel.
5% geeft een andere reden.
19% weet het niet.
Mild is de Engelse vertaling van zacht en dit wordt door de 38% van de ondervraagden als de eerste optie aangegeven. Nochtans blijft de term ook aanleiding geven tot verwarring, omdat één op vijf ondervraagden denkt aan minder teer of nicotine en ook omdat één op vijf het antwoord schuldig blijft.
31% van de ondervraagde rokers denken dat de term medium minder teer of nicotine betekent en 35% zachter of een andere smaak.
Bij de term halfzwaar lopen de percentages parallel met de term medium: 31% van de ondervraagde rokers denken bij de term medium aan minder teer of nicotine en 35% aan zachter of een andere smaak.
Alle termen “light”, “mild”, “medium” en “halfzwaar” krijgen zowel een betekenis toebedeeld van minder schadelijk als van smaak: bij ‘licht’ overweegt het gezondheidsaspect, bij mild het smaakaspect en bij medium en halfzwaar zijn beide aspecten aan elkaar gewaagd.
Het OIVO onderzoek bevestigt buitenlandse onderzoeksresultaten en toont aan dat 94% van de rokers nicotine en teer als het schadelijkste bestanddeel in de tabaksproducten beschouwen, dat de helft van de rokers veronderstellen dat de lichte tabaksproducten minder schadelijke bestanddelen, zoals teer, bevatten, dat één vierde van de rokers denkt dat de lichte tabaksproducten minder schadelijk zijn en dat termen als “light” “medium”, “halfzwaar” en “mild” de consumenten kunnen misleiden door ze aan te raden sigaretten te kiezen op grond van de schadelijke bestanddelen di
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
